سدیم متا بی سولفیت
سدیم متا بی سولفیت که با نام های نام های متا بی سولفیت سدیم، اسید پیروسولفوروس و نمک دی سدیم و SMBS نیز شناخته میشود، پودری به رنگ سفید با ترکیبی شیمیایی و غیر آلی است که به عنوان یک آنتی اکسیدان و ضد عفونی کننده ی بسیار قوی با کاربردهایی همچون تصفیه آب و فاضلاب و صنایع غذایی و صنایع تولید کاغذ شناخته می شود. این ترکیب شیمیایی که با نام های دیگری همچون اسید پیروسولفوروس و نمک دی سدیم نیز نامیده می شود در صورت حل شدن در آب تبدیل به سدیم بی سولفیت خواهد شد. از این رو بهتر است تا بسته بندی که حاوی سدیم متا بی سولفیت است کاملا عایق بندی شده باشد. در ادامه به معرفی کامل این محصول و کاربرد های آن خواهیم پرداخت.
سدیم متا بی سولفیت چیست و چه ترکیباتی دارد؟
این ماده شامل ترکیبی از نیتروژن و گوگرد به همراه اکسیژن می باشد. این پودر سفید که کمی به زردی می زند برای ضد عفونی کردن در برخی صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. سدیم متا بی سولفیت در تماس با رطوبت موجود در هوا به سرعت اکسید خواهد شد. در صورت حل شدن در آب اکسیژن موجود در آب را فورا جذب نموده و در اکسید آزاد خواهد کرد. به همین دلیل بوی بسیار بدی از آن ساطع می گردد. این بو بر گیاهان و حیوانات و به طور کلی محیط زیست آثار مخربی دارد و حتی می تواند به عنوان کاهنده ی آب نیز عمل کند. از این رو باید احتیاط لازم را به عمل آورد تا از ورود سدیم متا بی سولفیت در آب جلوگیری به عمل آورد.
از دیگر ویژگی های سدیم متابی سولفیت می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- سدیم متا بی سولفیت دارای جرم مولکولی 190 گرم بر مول و چگالی 1.48 گرم بر سانتی متر مکعب است.
2- در دمایی نزدیک به 150 درجه سانتی گراد ذوب خواهد شد و در 350 درجه سانتی گراد به نقطه جوش خود می رسد.
3- چنانچه این ماده با پوست بدن تماس پیدا کند منجر به سوختگی های سطحی خواهد شد.
4- استشمام نمودن بخار حاصل از سدیم متابی سولفیت می تواند به بروز عوارضی همچون تنگی نفس و تهوع و حتی استفراغ منجر شود.
5- تماس این ماده با چشم نیز موجب بروز سوزش و خارش شدید خواهد شد.
کاربردهای سدیم متابی سولفیت :
1- در تصفیه ی آب :
یکی از کاربردهای اصلی از این ماده استفاده کردن از آن به منظور تصفیه فاضلاب و آب می باشد . در این زمینه سدیم متا بی سولفیت در دو بخش زیر مورد بهره برداری واقع می شود:
– حذف کردن کلر در حوضچه های مخصوص تصفیه ی آب : گندزدایی و ضد عفونی آب توسط فرایند کلر زنی انجام می شود این در حالی است که کلر باقی مانده در انتهای فرایند کلر زنی اثرات زیان باری برای پوست و گوارش و حتی سیستم تنفسی در افراد دارد. به همین دلیل برای حذف کلر در مرحله پیش تصفیه دستگاه اسمز معکوس از سدیم متا بی سولفیت استفاده می کنند.
– تمیز کردن غشاء اسمز معکوس در دستگاه های آب شیرین کن : دستگاه های آب شیرین کن بر اثر استفاده ی طولانی مدت توسط املاح پوشیده می شوند و این املاح به صورت رسوب در غشاء ممبران ها رسوب می کنند. یکی از راه های خلاصی از این رسوب استفاده کردن از نمک دی سدیم است تا به حذف این رسوبات کمک کند.
2- در صنایع غذایی :
در صنایع غذایی نیز استفاده های زیادی از سدیم متابی سولفیت به عمل می آید. این کاربردها شامل مواردی از قبیل :
– به عنوان نگهدارنده برای پیشگیری از رشد باکتری ها در میوه ها و سبزیجات مورد استفاده قرار می گیرد.
– در تهیه سوسی و کالباس از این ماده به عنوان نگهدارنده بهره می برند.
– سدیم متا بی سولفیت باعث بهتر شدن کیفیت خمیر بیسکوئیت ها خواهد شد.
– در خشک کردن میوه ها و تولید آبلیمو نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
می باشد.
3- در صنعت :
در صنعت نیز استفاده ی گسترده ای از سدیم متابی سولفیت به عمل می آید. که به صورت اجمالی به آن ها اشاره خواهیم کرد :
– در داروسازی به منظور تولید قرص پاراستامول، در صنایع مربوط به تولید پلاستیک، در تولید محصولات شوینده و بهداشتی، در صنایع نساجی به منظور تولید کردن الیاف و سفید نمودن پشم، در صنعت کاغذسازی و به منظور بالا بردن کیفیت کاغذ تولید شده و سفید تر بودن آن، در صنایع رنگرزی و به منظور حل کردن و آماده نمودن رنگ، در صنایع فیلم سازی و عکاسی نیز از سدیم متا بی سولفیت به منظور تهیه حلال های مناسب و تثبیت نمودن رنگ مورد استفاده قرار می گیرد. البته این ماده دارای کاربرداهای دیگری نیز می باشد.
سایر کاربردها شامل مواردی از قبیل :
- در هنگام حمل و نقل محصولاتی مانند کفش و لباس از سدیم متابی سولفیت به عنوان یک ضد باکتری و برای جلوگیری از کپک زدن محصولات استفاده می گردد.
- در لاستیک سازی نیز به عنوان منعقد کننده مورد استفاده واقع می شود.
- از دیگر موارد استفاده از سدیم متابی سولفیت در چرم سازی است که به عنوان حلال عصاره ی دباغی استفاده می شود. همچنین باعث می شود تا چرم خاصیت ضد آب پیدا کند و نرم شود.
- این ماده ی پرکاربرد در صنعت طلا نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
- با توجه با خاصیت کاهندگی این ماده در لباس ها با الیاف طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد تا لباس بعد از شستشو دوباره به راحتی حالت اولیه ی خود را باز یابد.
- یکی دیگر از موارد با اهمیت از کاربرد SMBS استفاده از آن در آزمایش های مربوط به کم خونی داسی شکل سلولی است که به اسمیر خون اضافه می نمایند و به نتیجه کار کمک می کند.
موارد ایمنی که باید حین کار با سدیم متابی سولفیت رعایت کرد :
* چنانچه در آزمایشگاه در حال استفاده از این ترکیب شیمیای هستید بهتر است مخلوط کردن آن زیر هود انجام شود. چراکه بخارات حاصل از این ماده می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. استفاده کردن از لوازمی همچون دستکش و عینک و ماسک نیز ضروری می باشد.
* چنانچه SMBS با بدن شما تماس پیدا کرد بلافاصله لباس هایتان را عوض کرده و موضع تماس یافته را شستشو دهید. پس از آن بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
* از آن جایی که این ماده با اکسیژن ترکیب می شود باید در بسته بندی مناسب و عایق کاری شده نگهداری شود. همچنین توصیه می شود در جای خنک و خشک نگهداری گردد.
قیمت متابی سولفیت سدیم :
یکی عوامل تاثیرگذار بر قیمت سدیم متا بی سولفیت کیفیت و درجه خلوص این ماده است. هر چه از خلوص بیشتری برخوردار باشد از قیمت بالاتر نیز برخوردار است. عامل دیگر در تعیین قیمت برند و شرکت تولید کننده ی این محصول است. معمولا سدیم متا بی سولفیت تولید شده در داخل از انواع وارداتی آن ارزان تر و مقرون به صرفه تر می باشد.
روش ساخت سدیم متا بی سولفیت صنعتی :
هرچند این ماده ی شیمیایی غیر آلی و پر کاربرد به روش های مختلفی ساخته می شود. اما یکی از رایج ترین راه ها برای رسیدن به این ترکیب تبخیر نمودن محلول سدیم سولفیتی است که با دی اکسید کربن اشباع شده است. سدیم متا بی سولفیت یک در صنعت به عنوان یک عامل کاهش دهنده نیز به شمار می رود چرا که به راحتی با اکسیژن محلول واکنش خواهد داد.
تفاوت سدیم بی سولفیت و سدیم متا بی سولفیت در چیست ؟
با توجه به ترکیب شیمیایی این دو ماده اصلی ترین تفاوت در آن ها این می باشد که سدیم بی سولفیت دارای یک اتم گوگرد و سه اتم اکسیژن می باشد و به همین دلیل آنیون سدیم بی سولفیت یک ظرفیتی محسوب می شود. این در حالی است که سدیم متا بی سولفیت از دو اتم گوگرد و پنج اتم اکسیژن تشکیل شده است. به همین دلیل آنیون سدیم متا بی سولفیت دو ظرفیتی می باشد. تفاوت دیگر این دو ماده زمانی مشخص می شود که با آب ترکیب شوند. سدیم بی سولفیت حین ترکیب با آب به مراتب سولفیت کمتری از ترکیب سدیم متا بی سولفیت آزاد می کند.
کلام آخر :
سدیم متا بی سولفیت دارای انواع مختلفی اعم از خوراکی و صنعتی می باشد. هر کدام از این انواع نیز کاربردهای فراوانی دارند. البته کار کردن با این ماده شیمیایی غیر آلی به مراقبت و توجهات زیادی نیاز داردتا موجب آسیب در افراد نشود. پیش از تهیه این محصول حتما با کارشناسان مجرب و آگاه در این زمینه مشورت کرده و از متا بی سولفیت سدیم با خلوص متناسب نیاز خود استفاده کنید.
استفاده از SMBS در کنار آنتی اسکالانت نقشی کلیدی در دستگاه های اسمز معکوس صنعتی و همچنین آب شیرین کن ها دارد که با استفاده از محصول مناسب و با کیفیت طول عمر ممبران ها بطور محسوسی افزایش می یابد.
